تهوع و استفراغ در مراقبت‌های حمایتی-تسکینی کودکان
مقدمه:
تهوع و استفراغ بیماری نیستند، اما نشانه‌ای از بسیاری از عارضه‌ها همچون التهاب یا عفونتهای گوارشی، مسمومیت غذایی، بیماری حرکت، پرخوری، انسداد روده، ضربه به سر، آپاندیسیت، میگرن و یا عارضه دارویی میباشند.
تهوع، احساس ناراحتی در معده بوده که معمولاً با حس بالا آوردن همراه است ولی لزوماً به استفراغ ختم نخواهد شد. استفراغ خالی کردن با فشار محتویات معده به صورت ارادی یا غیر ارادی از طریق دهان است.
تهوع و استفراغ مکرر هم بر جنبه فیزیکی و هم روانی کودک تأثیر میگذارد، فعالیت فیزیکی را محدود میکند و در نتیجه کودک قادر به رفتن به مدرسه و بازی با دوستانش نیست که این امر به تدریج، اعتماد به نفس او را پایین آورده و کیفیت زندگیاش را کاهش می‌دهد.
اتیولوژی:
برخی علل تهوع و استفراغ در کودکان مبتلا به سرطان شامل موارد زیر است:
- مصرف اپیوئیدها
- یبوست و اتساع رودهها
- رادیوتراپی قبلی یا فعلی
- داروهای شیمیدرمانی مثل وین کریستین یا سایر آلکالوئیدها
ارزیابی بیماران با تهوع و استفراغ:
برای کنترل مناسب تهوع و استفراغ باید ارزیابی درستی از بیمار انجام شود.
در ارزیابی، پس از گرفتن شرح حال دقیق از بیمار، بررسی این موارد ضروری است:
- بررسی وضعیت هیدراتاسیون بیمار
- معاینه سیستماتیک
- وجود زخم دهان یا موکوزیت
- معاینه شکم از لحاظ انسداد، یبوست و آسیت
- ارزیابی علائم اضطراب مثل تاکیکاردی و تغییرات چهره
- انجام تستهای خونی جهت رد هایپرکلسمی یا اورمی، بسته به شرایط، پیش آگهی و هدف از مراقبت
نکته: توجه به نوع تهوع و استفراغ برای انتخاب درمان مناسب و مؤثر برای بیمار مهم است.
که بر اساس ویژگیهای تهوع و استفراغ تا حدی میتوانیم علت ایجادکننده را حدس بزنیم:
مدیریت غیر دارویی
بهتر است بیمار از خوردن غذاهای زیر پرهیز کند:
غذاهای چرب، روغنی یا سرخ کرده، خوراکیهای بسیار شیرین مثل آب نبات و شکلات و شربت غلیظ، غذاهای پر ادویه و یا داغ و غذاهایی که بوی تندی دارند.
به طور کلی غذاهای بر پایه کربوهیدرات بهتر تحمل میشود. همچنین نوشیدنی خنک و گازدار از نوشیدنی خنک بهتر تحمل میشود.
توصیه‌های مفید به بیماران جهت کاهش تهوع و استفراغ:
1. در هر وعده، غذا را به مقدار کم و به آرامی بخورید. قبل از گرسنه شدن غذا بخورید؛ زیرا گرسنگی، احساس تهوع را تشدید میکند.
2. غذا را کاملاً بجوید و در طول مدت صرف غذا آرامش داشته باشید.
3. تمریناتی که استرس و فشارهای روحی را کاهش میدهند مانند روشهای تمرکز ذهن یا مدیتیشن و تنفس عمیق انجام دهید.
4. از پزشک خود برای کنترل تهوع و استفراغ، داروهای ضد استفراغ درخواست کنید.
5. از غذاهای سهل الهضم و آنچه با معده شما سازگار است از جمله: نان تست، بیسکوئیت، چوب شور، کیک، ماست، بستنی میوهای، مایعات، شربت رقیق، سیب زمینی آب پز، برنج، ماکارونی یا رشته فرنگی، مرغ پوست گرفته آب پز یا کبابی (و نه سرخ کرده)، میوهها، سبزیها و انواع نوشابههای بدون گاز استفاده کنید.
6. به همراه غذا، آب کمتری بنوشید. نوشیدن مایعات سبب احساس پری شکم و نفخ میشود.
7. آب را به آرامی و کم کم بنوشید، استفاده از نی میتواند به این منظور مفید باشد.
8. غذاها و نوشیدنیها را در درجه حرارت اتاق یا سردتر میل کنید. غذاهای گرم ممکن است تهوع را تشدید کنند.
9. بعد از صرف هر وعده غذا استراحت کنید؛ زیرا فعالیت سبب آهسته شدن هضم غذا میشود. بهترین وضعیت برای استراحت، حالت نشسته به مدت حدود یک ساعت بعد از غذا است.
10. اگر تهوع صبحگاهی دارید، قبل از برخواستن از جای خود، نان خشک یا بیسکوئیت میل کنید.
11. لباس‌های آزاد و گشاد بپوشید.
12. اگر حالت تهوع همواره طی پرتودرمانی یا شیمیدرمانی اتفاق میافتد از 1 الی 2 ساعت قبل از شروع درمان از خوردن پرهیز کنید.
در صورت بروز استفراغ توصیه‌های زیر را به کار بگیرید:
1. تا زمانی که استفراغ کودک کنترل نشده است از خوردن یا نوشیدن به طور مطلق پرهیز کند.
2. زمانی که استفراغ کنترل شد، کمی مایعات رقیق مانند آب میل کند.
ابتدا بایستی با یک قاشق مرباخوری به فاصله هر 10 دقیقه شروع کنید و به تدریج مقدار مصرف را تا 1 قاشق غذا خوری در هر 20 دقیقه افزایش دهید و بالاخره با 2 قاشق غذاخوری هر 30 دقیقه ادامه دهید.
3- زمانی که معده شما توانست مایعات رقیق را تحمل کند مواد غذایی نرم یا یک رژیم غذایی سبک مانند انواع آب میوه طبیعی مصرف کنید.
دکتر ندا عشایری
فوق تخصص خون و سرطان کودکان
کپی مطالب، با ذکر نویسنده و لینک سایت، اخلاقی و مجاز است.
